Türk Edebiyat'nn ilk tarihi roman olma özellii tayan Cezmi, 1880'de ilk kez baslmtr. Kitap iki cilt olarak düünülse de ikinci cildi yazlmamtr.
Kitapta, II. Selim döneminde ranllarla yaplan savata yer alan vatansever asker Cezmi'nin bandan geçen olaylar anlatlmaktadr. Cezmi yiit bir sipahi olduu kadar, ayn zamanda bilgin bir airdir. Ciritte, atl sporda ustadr.
Namk Kemal Cezmi'yi genç, cesur, vatann ve milletini her eyden çok seven bir karakter olarak öne çkarrken, topluma "herkes vatan için elinden gelen her eyi yapmal, hatta cann bile seve seve vermeli" mesaj vermek ister.