Fakihler ve Sofularn Kavgas

Osmanl mparatorluu'nun 17. yüzyldaki fikir ve zihniyet dünyasn resmeden bir kitap Ulemâ içi tartmalar ve kutuplamalarn, sadece dinle ilgili deil, devlet ve toplum hayat ile ilgili tayin edici olduu bir dönem bu. Fakihlerle sofular, baka deyile vâizlerle eyhler arasndaki, slâm tarihini kat etmi mücadelenin bu safhas da siyaseti etkileme emeli etrafnda düümleniyor. Ali Fuat Bilkan, iki ulemâ "hizbini" oluturan Kadzâdeliler ile Sivâsîler arasndaki kavgann, nasl bir kargaaya ve ayn zamanda nasl bir taassup hâkimiyetine yol açtn anlatyor. Tütün ve kahve kullanmndan ark söylemeye, selâm usullerinden kabir ziyaretine, birçok somut konudaki münakaalarla birlikte Hikâyede, ad deyimlemi Cinci Hoca'nn ve günümüzde komplo teorilerinin konusu olan Sabetay Sevi'nin de yeri var. Günümüzün siyasal zihniyet dünyasn ve kültürünü anlamann da anahtarlarn sunan bir inceleme.

Esasnda dinde "füruât" (ikinci derecede önemli) olarak yorumlanabilecek baz hususlar, muhataplarn tekfir edecek derecede kullanma tavr, günümüzde de bir zihniyet örnei olarak devam etmektedir. Dört Halife döneminden sonra balayan ve bugün farkl grup, tarikat, cemaât, dinî veya siyasî hareket görünümünde devam eden bu zihniyet, esas olarak ideallerine yönetim gücünü arkasna almak suretiyle tepeden inme bir metotla ulamay hedeflemitir.

AL FUAT BLKAN

Dettagli