Mahmut Yesari'nin romanlarnda toplumsal olarak en çok ilenen konulardan bazlar ise Tanzimat'la balayan Türk modernlemesinin, Cumhuriyet'le birlikte köklü deimelere sebep olduu yllarda yaayan Mahmut Yesari, bu deiimler karsnda duyarsz kalmam ve romanlarnda sklkla bu konuya deinmitir. Modernleme ve dolaysyla Batllama sonucunda kendi toplumuna yabanclam kiilere yer verir. Bu kiiler çounlukla, zevk ve elenceye dükün, sürekli yabanc kelimeler kullanan, toplumsal ve kültürel deerlerle ba kuramayan bir karaktere sahiptirler.
Mahmut Yesari baz romanlarnda ise fabrika içileri, köy ve köylü, içilerin olumsuz çalma artlar, toplumsal adaletsizlikler, yoksulluk gibi farkl konular ele almtr. Buna bir örnek olarak yazarn en tannan roman olan Çulluk, Türk edebiyat için son derece önemli bir eserdir. Fabrika içilerinin, köyün ve köylünün konu edildii ilk roman olarak edebiyat tarihimize geçmitir.
* * *
Cezmi kaptan, acentann kapsndan girince, sada tezgah eklindeki yüksek srann üzerine inilmi yaz yazan memura:
- Merhaba, Lütfü Efendi, dedi.
Memur, süratle ban kaldrd:
- Ho geldiniz Kaptan Bey
- hsan Bey burada m?
- Yemee çktlar Oturun bekleyin.
- Akama urarm.
- Siz bilirsiniz.
Lütfü Efendi, tekrar iine koyulmutu. Cezmi Kaptan sordu:
- Biz seferde iken mektup, falan geldi mi hiç?
- Gelmise hsan Bey'dedir.
- Peki, arayan da olmad m?
Lütfü Efendi, kalemi elinden att. Derin bir hayretle bakyordu!