Copleston Felsefe Tarihi - Kant

Kant insan düüncelerini gerçeklik ile ilgisiz öznellikler olarak görür. Usu eletirilerinin temelinde Kant'n kendi kiisel usu yatar. Kavramlarn nesnel dünya ile, içerik denebilecek ey ile ilikisiz salt biçimler olduklar varsaym bütün bir eletirel felsefenin öncülüdür. Bu öncül temelinde, bilgi kendinde-eyin, gerçekten var olann deil, ama fenomenin bilgisidir. Bu düzeye dek Kant'n felsefesi bir fenomenolojidir. Kendinde-ey gerçek olan insann önünden çekip alr ve ona yalnzca görüngüyü brakr. Kant'ta felsefe henüz Kavramndan, henüz dizgesellik ya da tantlama olarak nesnellik öesinden yoksundur.

Bilmeme sevgisi kukucu ruh yapsna ilk bakta ne denli sagörülü görünürse görünsün, bu tutum kendini herhangi bir uslamlama zemininde deil, ama ancak kiisel bir güvensizlik, dünyaya kuku ile bakan bir öznellik zemininde aklayabilir. nsan indirgeyen, insan bilgisizlie, önemsizlie, deersizlie yazglayan bu kukuculuk akladn sand doal bilimi de olanaksz sayar ve ona ancak öznel görüngüler düzleminde izin verir. Kant amacn gizlemez, ve "inanca yer açabilmek için bilgiyi yok ettim" der. Hegel Alman felsefeciliinin açln yapan Kant'n kukuculuuna göre insana saman ve küspe salk verilmelidir diyordu.

Eer gene de Kant'n 'felsefesinden' söz edeceksek, onun 'felsefesinin' önemi ve deeri düünce için bir snr-polisi olma ilevinde deil, ama tersine Hume'un çarmclndan olduu gibi metafiziksel inakçlktan da uzaklaarak Ar Usu gerçek doasnda tanma gereksinimini göstermesinde yatar geleneksel anlamda metafizikten Manta, kavramn bilimine geçi isteinde. Gerçekten de, Kant'ta felsefe arayan düünce onun Kategorilerinde mantn dizgeselletirilmesi eilimini, ama yalnzca eilimini bulacaktr uradan buradan toparlanan kavramlarn tantlamasz ve salt dsal bir düzenlemesini. Yine, diyalektiin ilk belirgin modern önsezisi de ondadr ama yalnzca reddedilmek üzere ("Aknsal Diyalektik" bütün bir Ar Usun Eletirisi'nin yarsn oluturur). Kant için diyalektik nesnel deil, ama yalnzca çatklar içindeki soyut düünceye, Anlaa ait öznel bir düünme anomalisidir.

Kant'n felsefesinin önemi ve deeri Avrupa'da onun katksna bile gereksinebilen felsefeciliin düzeyi tarafndan belirlenir. Ve felsefeye onun yoluyla ulaan Alman idealistlerinin ona olan derin borçlar yoluyla da olsa, yadsdna ve çürüttüüne inand o tarihsel felsefe sürecine balanr.
A. Yardml

Dettagli