Das Kapital

ÖZET

Karl Marx'n Felsefi ve deolojik görüleri:

Marksizm, standard felsefi süreçten farkl olarak düünüün dnda eylemi de içerir (Marx, praksis ve felsefeyi birletirerek, Marksizm'i "praksis felsefe" vasfna bürümütür, buna göre Marksist felsefe düünü ve faaliyeti birlikte gerçekletirir). Ölümünden sonra Lenin, Mao, Stalin ve Troçki gibi liderler Marksizmi çeitli ekilde yorumlamlar ve bu yorumlarn sonucu ortaya koyduklar hareketler Leninizm, Maoizm gibi isimlerle adlandrlmtr.

Marx'n felsefesi:

Marx'n felsefesinin dayanak noktas insann doas ve toplum içindeki yeridir. Hegelci diyalektiin yardmyla insan doasnn deimezlii kavramn reddeder. Burada kastedilen insan doas, fizyolojik ihtiyaçlar deil; insann toplum içinde yaratt hareket ve davran biçimidir. Bunu da "tarihsel süreç" ve "doa" kavramlarn bir arada ele alarak yapar. Sosyal koullarn davran belirlemesi, doann insann davrann belirlemesinden önce gelir. Ama bu insan doasnn varln reddetmez, yabanclama teorisi bunun üstüne kurulur. nsan emei kaçnlmaz olarak doal bir kapasite gerektirir ama bu da insan bilincinin aktif rolüne skca baldr:

Örümcek, iini dokumacya benzer ekilde gördüü gibi, ar da peteini yapmada pek çok mimar utandrr. Ne var ki, en kötü mimar en iyi ardan ayran ey, mimarn, yapsn gerçekte kurmadan önce, onu hayalinde kurabilmesidir.

Kapital, 1. Cilt, Üçüncü ksm, 7. bölüm, 1. Kesim

Marx'n tarih analizi, tarm toplumlarnda toprak ve kürek, sanayi toplumunda madenler ve fabrikalar olarak saylabilen yani bir maln üretimi için dorudan gerekli üretici güçler ve bu üretim araçlarn kullanan insanlarn kurduu sosyal ve teknolojik ilikileri tanmlayan üretim ilikileri arasndaki ayrma dayanr. Bu ayrm ve ba üretim biçimini oluturur. Marx, Avrupa'da üretim biçiminin deimesiyle birlikte feodalizmden kapitalist üretim biçimine geçildiini söyler. Marx üretici güçlerin, üretim ilikilerinden daha önce geldiini ve daha hzl deitiini söyler. Felsefenin Sefaleti çalmasnda bu durum öyle yer alr:

Toplumsal ilikiler, üretici güçlere sk skya baldrlar. Yeni üretici güçler salamak için insanlar kendi üretim biçimlerini deitirirler; kendi üretim biçimlerini deitirmek, yaamlarn kazanma yollarn deitirmek için de bütün toplumsal ilikilerini deitirirler. Yeldeirmeni size feodal beyli toplumu verir; buharl deirmen ise, snai kapitalistli toplumu.

Marx toplumdaki snflarn bu üretim biçimlerine bal olarak olutuunu söyler. Bir snf oluturan insanlar kendi istekleri yahut bilinçleriyle bir araya gelmi deildir. Her snfn da kendi çkarna farkl bir istei vardr, bu da toplumda çatmaya yol açar. nsanlk tarihinin en kaltmsal özellii sosyal snflarn çatmasdr:

"imdiye kadarki bütün toplumlarn tarihi, snf savamlar tarihidir."

Marx, insanlarn kendi emek gücü ve bunla olan ilikisiyle de ilgilenmitir; yabanclama sorunu özellikle Genç Marx'n ilgilendii bir alandr. Kapitalist sistemde insan kendi doasna yabanclamasyla, hem kendi emeine hem üretim sürecine hem de sosyal ilikilerine kar yabanclar. Kapital'de yerini daha ayrntl biçimde tanmlad meta fetiizmine brakr.

Tarih anlay:

Marx'n tarihsel materyalizm kuram toplumun her zaman temel olarak -üretim ilikileri ve buna bal olarak ekonominin sistemin dinamii olduu- maddi koullara göre belirlendiini öne sürer. nsanlar öncelikle "yaamlarn sürdürmek gayesiyle içmek, yemek, barnmak ve giyinmek" gibi gereksinmeleri karlamak için ilikiye girer. Marx ve Engels, Bat toplumlarnn gelimesini ve geleceini, birbirini takip eden ilk dört döneme ayrr ve beinci olarak gelecekte yaanacan varsaydklar komünizm dönemini öngörür:

• lkel komünizm: Avc ve toplayc dönemde, paylalan mülki

Dettagli