Despotizmin Doas-Köleliin flas

Abdurrahman el-Kevâkibî; Cemaleddin Efganî ve Muhammed Abduh gibi, dönemin sorunlarna kar savunduklar düünceleri ve önerdikleri çözümleriyle çokça tartlan ve haklarnda çelikili deerlendirmeler yaplan, 19. Asrn Müslüman entelektüellerinden biridir. Halep'te dünyaya gelen Kevâkibî (1854), çocukluk yllarnn bir ksmn Antakya'da geçirmi, sonra Halep'e dönerek el-Medresetü'l-Kevâkibiyye'de örenimini devam ettirmitir.
yi derecede Türkçe, Arapça ve Farsça bilen Kevâkibî, gazetecilikle balad meslekî hayatn Halep vilâyetinde Menâfi Sand vekillii, Ticaret Mahkemesi üyelii, Ticaret Odas reislii, Belediye reislii, Mahkeme-i er'iyye bakâtiplii gibi resmi görevlerle sürdürmütür. Halepli eyh Ebü'l-Hüdâ es-Sayyâdî aracl ile kadla tayinini istemise de sonuç ala-maynca Osmanl yönetimiyle ilikisini keserek Kahire'ye gitmitir (1898). Kahire'de reformcu çevrelerle görüme imkân bulmu, reformcu düünceleri dikkatini çeken Hidiv Abbas Hilmi, kendisiyle yakndan ilgilenmitir. Daha sonra Kuzey Afrika, Arap yarmadas ve Hindistan' içeren bir seyahate çkm ve bu seyahatinden döndükten birkaç ay sonra Kahire'de vefat etmitir.(1902)

Kevâkibî, Tabâi'u'l-istibdâd'nda herhangi bir ahsiyeti, hükümeti ya da milleti hedef almadn, dorudan istibdat rejiminin olumsuzluklarn eletiri konusu yaptn belirtir ve istibdat rejimini din, bilim, eitim, ahlâkî deerler, refah ve ilerleme gibi konular açsndan inceler. Bu çerçevede "Dounun hastal nedir?" sorusunu yöneltir ve düünce hayatn bu hastaln tehis ve tedavisine ulamak için harcar. slam dünyasndaki küllî çöküün sebepleri ve bundan kurtuluun yollar üzerinde kafa yoran Müslüman entelektüellerin her biri kendince bir tehis ve tedavi öneriyordu. Ona göre ise Müslüman toplumlarn duçar olduklar geri kalmln temel sebebi siyasal despotizm (istibdât), ilac da anayasal ûradr

Ad meruti veya cumhuriyet de olsa bütün baskc rejimleri eletiren Kevâkibî'ye göre istibdat; "fiilen ya da hükmen hesap verme ya da cezalandrlma korkusu tamakszn tebaa üzerinde keyfî tasarrufta bulunma yetkisine sahip mutlak monari" için kullanlan bir nitelemedir. Ona göre güç kullanarak ya da veraset yoluyla iktidara gelen ferdin egemen olduu yönetim biçimi istibdat/despotizm kapsamna girdii gibi seçimle iktidara gelmi yetkileri snrl yönetici fert ya da siyasi grup (parti) da sorumsuz ve keyfi davranmas halinde bu kapsama girer. stibdadn en tehlikelisi ise Teokratik Monaridir.

Dettagli