Helenistik Felsefe

Antik Ege kültürü Asya'nn görkemli kültürleri karsnda en azndan çocuksu ve sönük görünür, sesiz tarihlerinde daha bandan geliime kapanan o despotik olgunlamalara kart olarak, birlikten yoksun atomik bir kaynama gibi durur. Arna tam bu bireysel özgürlükten baka dayankl hiçbir öesi olmayan kültürel akkanlkta idi ki bütün bir Dünya Tarihini devindirecek güdü diriliini korudu, erken despotik bütünlemeyi tannmayan bireysellik tini kendini evrensel insanlk idealleri olacak boyutlarda özgürce açndrd. Böylece estetik Güzellii ilkin insann kendisinde yaratan antik dünya Duyunç güzelliine Erdem olarak anlatm verdi, bilinçsiz etik yaam özgür eitim yoluyla entellektüel bir karakter yaamna biçimlendirdi. Yurttalk karakteri ayn özgür duyunç zemininde ekillendi, ve yasasn kendi duyuncundan belirleyerek kendi erdeminden baka hiçbir yetke tanmayan özgür yurttalk istenci Demokrasi olarak Kent-Devletinin istenci bireyin ve toplumun estetik, etik ve entellektüel geliiminin zemini ve güvencesi oldu.
Aristoteles'in örencisi Büyük skender bütün dünyaya kendi 'Ben'inin, o özgür Helenik istencin biçimini vermek için sefere çkt zaman, eyleminde tarih Dünya-Tarihi oldu, Akdeniz'den Orta Asya'ya, halklar evrensel bir Estetik, Etik ve Bilgelik kültüründe kaynatlar. Gene de tarihin bu renkli oyunu daha etkili bir birletirici gücün, ezici Roma erkinin egemenliinde sonlanacak, antik özgürlük Roma tininin disiplini, tüzenin despotizmi altnda yitecekti. Özgür öz-denetimin ve soyut erdemin soylu simgesi olan Stoaclk bireyin iç korkusunu ve bir güvensizlik dünyasna tepkisini anlatr, bir felsefe olmaktan çok bir yaam görüüdür. Birey bundan böyle istencine yalnzca güce boyun emeyi öretir, Stoac Us en uç konumunda bedensel acya aldrmamaya dek dsal dünyaya kar tam bir ilgisizlii erdem olarak aklar. Epikürcülük, acy olumsuz birey olarak yok sayan Stoaclk ile kartlk içinde, bu acy yok saymann kendisi olarak hazz onaylar, bilime ilgisizlii içinde yaam yalnzca duyusalln terimlerinde yorumlar. nsan için bundan böyle evrende Nous yitmi, bir korku atmosferinde dea anlalmaz olmu, felsefe düüncenin göksel sonsuzluundan duyu pekinliinin kuku toprana dümütür. Böylece sonunda Helenistik felsefenin kendini kukucu apokhede, yargnn askya alnmasnda tüketmesi atlacak son adm idi. Özgür Düünce Aristoteles'ten sonra ancak Farabi ile bir kez daha gün na çkacak, Felsefe ussal, bilimsel, özgür karakterini ancak kinci Öretmenin eit ölçüde Özgür Düüncesinde yeniden kazanacakt.
Aziz Yardml

Dettagli