Kandyd, czyli optymizm oswieceniowa satyryczna powiastka filozoficzna francuskiego filozofa Voltaire'a, po raz pierwszy wydana w 1759 r. Peen tytu powiastki brzmi Candide, ou L'Optimisme, traduit de l'Allemand de M. Le Docteur Ralph, avec les additions qu'on a trouvées dans la poche du docteur, lorsqu'il mourut à Minden, l'an de grâce 1759, a w polskim nowym przekadzie Tadeusza Boya-eleskiego: Kandyd, czyli optymizm. Dzieo przeoone z niemieckiego rkopisu doktora Ralfa z przyczynkami znalezionymi w kieszeni tego doktora zmarego w Minden roku Paskiego 1759. Pierwsze zas polskie wydanie w przekadzie Jacka Przybylskiego pochodzi jeszcze z czasów I Rzeczypospolitej i ukazao si w 1780 roku. Tytuowy bohater, Kandyd, który na pocztku powiastki yje w cieplarnianych warunkach (raju ziemskim") na zamku w Westfalii i jest karmiony przez swojego preceptora Panglossa leibnizowsk filozofi optymizmu, na skutek nieszczsliwego zbiegu okolicznosci zostaje wygnany z tego raju i, tuajc si po rónych krajach i kontynentach, przeywa nieprawdopodobne przygody, które nieustannie wystawiaj na szwank jego wiar w dobro swiata. Na kocu powiastki Voltaire odrzuca twierdzenie Leibniza, jakoby ludzie yli na najlepszym z moliwych swiatów" i ustami Kandyda stawia tez, e trzeba uprawia nasz ogródek".