Ali Emirî Efendi'nin Birinci Dünya Sava srasnda kaleme alm olduu bu eser, Dou Vilâyetlerini, özellikle Diyarbakr ehrini yakndan ilgilendirmektedir.
Eserde genel hatlaryla dou vilâyetlerimizin zengin kültür ve tarihinin anlatlmasnn yannda, bölgenin nasl Türk hâkimiyetine geçtii, demografik yap, Ermeni Meselesi ve eitimin ve vatan sevgisinin önemi üzerinde durulmutur. Yazar, son devir Osmanl aydn ve ark bilimleri alannda devrinin önde gelen isimlerinden birisi olmas sebebiyle, meselelere Osmanl Devleti'nin birlik ve bütünlüü açsndan bakmaktadr. ark Meselesi'nin fiilî olarak gerçekletirilmesi için Ermenileri piyon olarak seçen Batl devletlerin tutumuna kar, Ali Emirî yörede alnmas gereken tedbirler üzerinde durmakta ve baz teklifler yapmaktadr. Özellikle Tanakyan ve Hnçakyan gibi Ermeni komitecilerinin olaylarn dnda kalmak isteyen Ermeniler üzerinde uyguladklar basklara eserinde geni yer vermektedir.
Ali Emirî'nin ilme ve kültüre verdii önemin en güzel göstergesi, bata Türk dili ve kültürünün temel eseri durumunda olan Divân- Lügati't-Türk olmak üzere, pek çok yazma eseri kaybolmaktan ve yurt dna kaçrlmaktan kurtarm ve ömrü boyunca toplad bu kitaplar da çok sevdii milletine hediye etmi olmasdr. Bir ömrü dolduracak kadar güçlü olan bu kitap sevgisi Ali Emirî Efendi'ye maddî olarak çok ey kaybettirmi, fakat milletimize çok zengin bir kütüphane, stanbul Fatih'teki Millet Kütüphanesini kazandrmtr.
Ali Emirî'nin milletine vakfettii kitaplarn Franszlar satn almak için 30.000 Türk liras teklif etmilerdir. Franszlarn bu teklifine Ali Emirî'nin verdii cevap, herkese ders olacak millî bir cevaptr: 'Ben kitaplar devletimin bana ödedii maala topladm. Öldüüm zaman milletime kalmas için! Bir daha böyle bir teklifle gelirseniz sizi buradan kovarm.'