Ryszard Wagner w Bayreuth

Friedrich Nietzsche

Filozof, filolog klasyczny, pisarz. W latach szkolnych z zamiowaniemoddawa si poznawaniu niemieckiej muzyki klasycznej od Bacha iMozarta po Beethovena oraz poezji romantycznej (szczególnie wielkiewraenie zrobiy na nim utwory nowo odkrytego Holderlina). Studiowafilologi klasyczn, teologi, histori Koscioa i histori nauniwersytecie w Bonn (1864-1865) i w Lipsku (od 1865). Jako filologklasyczny zyska wielkie uznanie, wsród jego pierwszych publikacjiznalazy si m. in. komentarze do Arystotelesa; w 1869 roku zostaprofesorem nadzwyczajnym w katedrze filologii klasycznej uniwersytetuw Bazylei. Pocztkowa popularnos w srodowisku uczelni przygasa pokrytycznym przyjciu koncepcji dionizyjskosci i apolliskosciwyoonej w Narodzinach tragedii (1872). Jeszcze przed podjciempracy akademickiej Nietzsche odby obowizkow sub wojskow.Wkrótce potem wymówi obywatelstwo pruskie i od 1869 roku pozostawa bezpastwowcem". Bardzo istotnywpyw na mysl Nietzschego miao zetknicie si z filozofi ArturaSchopenhauera oraz muzyk Ryszarda Wagnera, z którym bliskoprzyjani si na pocztku lat 70 XIX wieku (póniej doszo dorozlunienia stosunków ze wzgldów swiatopogldowych; komentarzem doistoty tego rozdwiku jest napisana przez filozofa w 1888 r. rozprawaNietzsche kontra Wagner). Charakterystyczne w stylu pisarskimNietzschego jest pisanie aforyzmami (poczwszy do dziea Ludzkie,arcyludzkie z 1878 r.). Po czsci wynikao to z choroby, na którcierpia od lat modzieczych, a która objawiaa si niezwyklesilnymi, wielodniowymi atakami migreny, po czsci jednak by toswiadomy wybór formy literackiej: Kto krwi i w przypowiesciachpisze, nie chce, by go czytano, da, by si go na pami uczono" -pisa w najbardziej znanym ze swych tekstów, Tako rzeczeZaratustra (1883-1885). Choroba zmusia go do zrezygnowania z pracy uniwersyteckiejw 1879 roku. Od tego czasu wiele podróowa, po Woszech, Niemczech iSzwajcarii, gdzie przebywa najchtniej. Na przeomie 1888 i 1889 rokunasilenie choroby doprowadzio do obdu; Nietzsche trafi na rok dokliniki psychiatrycznej, najpierw w Bazylei, a nastpnie w Jenie. W1890 matka zabraa go w rodzinne strony, do Naumburga; ostatnie trzylata ycia spdzi samotnie w Weimarze. Zosta pochowany w Rocken,obok swego ojca, pastora luteraskiego. Ostatnim dzieem Nietzschegojest autobiograficzna ksika Ecce Homo (1888); posmiertnie zostaa wydana jeszcze z notatek Wola mocy.

Ur.

15 padziernika 1844 w Rocken

Zm.

25 sierpnia 1900 w Weimarze

Najwaniejsze dziea:

Narodziny tragedii czyli hellenizm i pesymizm, Tako rzecze Zaratustra, Ludzkie, arcyludzkie, Poza dobrem izem, Zmierzch boyszcz, Antychryst, Ecce Homo, Wolamocy.

Dettagli