Serbest Düü

2008'de balayan Büyük Ekonomik Durgunluk döneminde, Amerika'da ve tüm dünyada milyonlarca insan evlerini ve ilerini kaybetti. Pek çoklar da bunun endiesini hissetti. Emeklilii veya çocuunun eitimi için bir kenara para ayrm olan hemen herkes, bu yatrmlarnn deerinin giderek dütüünü gördü. Amerika'da balayan bu kriz ksa zamanda küresel bir hal ald, tüm dünyada on milyonlarca -yalnz Çin'de 20 milyon- insan isiz kald ve on milyonlarcas yoksulluk içine dütü.

Beklenen gidiat bu deildi. Modern ekonomi özgür piyasalara ve küresellemeye olan inancyla, herkes için refah vaat etmiti. Göz dolduran bu Yeni Ekonominin -kuralszlatrma ve finansal
mühendislik gibi yirminci yüzyln ikinci yarsna damgasn vuran artc yenilikleriyle- daha iyi bir risk yönetimi salayaca ve bununla birlikte konjonktür dalgalanmalarna bir son verecei beklentisi vard. Yeni Ekonomi ve modern ekonomi bilimi birliktelii ekonomik dalgalanmalar ortadan kaldrmasa bile, en azndan kontrol altna alacakt. Deilse bile bize öyle söylendi. Büyük Ekonomik Durgunluk -75 yl önceki Büyük Bunalmdan bu yana yaanan en kötü çökü olduu aikâr- yaratlan bu yanlsamay paramparça etti. Bu da bizi, uzun süredir itibar gören bu görüleri tekrar düünmeye zorluyor. Çeyrek asrdr, serbest piyasa doktrinleri geçerliydi: Serbest ve kstlamalardan uzak piyasalar verimliydi; hata yaptklarnda, çabucak düzeltebiliyorlard. En iyi devlet küçük devletti ve kurallar sadece yeni fikirlerin önünü kesiyordu. Merkez bankalar bamsz olmalyd ve yalnzca enflasyonu düük tutmaya odaklanmalyd. Bugün bu ideolojinin en büyük savunucusu Merkez Bankas Bakan Alan Greenspan bile, bu düünce düzeneinde bir hata olduunu kabul etmitir ancak bu itiraf sonuçta zarar gören pek çok kii için çok geç gelmitir.

Bu kitap düüncelerin sava üzerinedir, krizi hzlandran hatal politikalar getiren düünceler ve onlardan aldmz derslerle ilgilidir. Zaman içinde bütün krizler son bulur. Fakat hiçbir kriz, özellikle de bu iddette bir kriz, ardnda bir miras brakmadan geçip gitmez. 2008'in miras, ekonomik sistemde eskiden beri var olan çatmaya yeni bak açlar getirecek, büyük
olaslkla en büyük fayday salayacaktr. Kapitalizm ve komünizm arasndaki sava sona ermi olabilir, ancak piyasa ekonomileri pek çok deiiklie uram ve aralarndaki mücadele iddetlenmitir.

"Stiglitz piyasa baarszlklar konusunda dünyann önde gelen uzmanlarndan biridir ve bu kriz onun hayat boyunca yapt çalmalarn doruluunu kantlyor. Bu çöküün kökeni ve dinamikleri üzerine geni boyutlu baka kitaplar da yazld, fakat Serbest Düü, hem teoriye hem de somut detaylara dayandrlm, bugüne kadarki en kapsaml kitaptr. Bu kitabn neeli ve kamu yararn düünen bir üslubu var."
Rubert Kuttner, The American Prospect

"Bankaclar dierlerinden daha açgözlü domadlar. Yalnzca bu ifade bile Joseph Stiglitz'in kapsaml incelemelerinin finans krizi ile ilgili bugüne kadar yaymlanan pek çok kitap arasndan öne çkmasna sebep oluyor."
Barbara Kiviat, Time

"Baz önemli ve kkrtc sorular soruyor. Serbest Düü finans krizinin kökenini anlamak isteyen herkes için okunmas gerekli bir kitap. Stiglitz bankaclktaki çöküün ardnda yatan ekonomik nedenleri zekice analiz ediyor, ancak kendi kendini düzenledii ve herkes için refah salad farz edilen serbest piyasann gücüne duyulan yanl ulusal inancn dibini oyarak, daha da ileriye gidiyor."
Chuck Leddy, Boston Globe

"Nobel ödüllü bir yazar, Bakan Bill Clinton'n kabine üyelerinden biri ve onun Ekonomik Danmanlar Konseyi bakan olarak Joseph E. Stiglitz'in, Büyük Durgunluun aclarnn nasl azaltlacana dair ve belki de yeni bir krizin önlenmesine yardmc olacak baz pratik çözümleri var."
Carl Hartman, Associated Pres