Snrl Devlet

yice kavranmas gereken ve Friedrich'in de anlatmak istedii "anayasa" sözcüünün biri hukuksal öbürü de siyasal olmak üzere iki anlamnn olduudur. Yani anayasa sadece bir devletin hukuksal statüsü olmayp, devlet içinde iktidar ve toplum içinde de devlet iktidarn snrlayan bir belgedir. Bir baka deyile, anayasal devleti anayasal devletten ayrmakgerekir. Her devletin anayasas vardr; ama her devlet anayasal bir devlet olmayabilir. Gerçeklemesi zor olan anayasal devlettir. Ayrca, anayasal devleti gerçekletirmek sadece bir anayasaya sahip olmakla mümkün olmayabilir. Hatta hiç anayasas olmamasna ramen (yazl anayasas yok demek istiyorum) ngiltere kukusuz anayasal bir devlettir. Yine azgelimi ülkelerin hemen hepsinin anayasas olmasna karn çou anayasal devlet deildir.

Anayasaclk konusunda söylemek istediim bir ey de bu olgunun Bat'da ortaya çkm olduudur. Doulu toplumlarda anayasaclk yani devletin iktidarn snrlayan, kii haklarn güvenceye alan bir belge olarak anayasann anlalmas Bat'nn etkisiyle olmutur. 1789 Fransz nsan ve Vatanda Haklar Bildirisi'nin 16. maddesindeki, "insan haklarnn salanmad ve kuvvetler ayrlnn belirlenmedii toplumlar asla anayasaya sahip deildirler" ilkesi anayasacln ne olduunu açklkla belirtmektedir. te bu anlamda anayasaclk Bat'da çkm bir kavramdr. Ancak uras önemle ve srarla vurgulanmaldr ki, anayasaclk veya insan haklar Bat'dan kaynakland diye dier ülkelerde bunlar geçerli olamaz veya olmamaldr sonucuna varlamaz. Çamzda uygar olmann koulu anayasal devlet olmaktr.

Devlet iktidar kurumsallatnda, hukuksal bir çerçeveye alndnda ve bu yolla snrlandnda anayasal devlet söz konusudur. Bundan böyle devlet iktidarn kullananlar emretme yetkilerini anayasadan alrlar ve kendi koymu olduklar kurallara bal olurlar. Anayasa yasalarn ve yönetsel düzenleyici ilemlerin yaplmasna ilikin temel kurallar içerir. Anayasann öngördüü biçimde yaplan bu hukuksal ilemler herkesi balar. Böyle bir devlet keyfi bir biçimde yönetilmeyen bir devlet yani "hukuk devleti"dir.

Carl Friedrich'in "Snrl Devlet'i okunurken bu yaptn 1974 ylnda yaymland unutulmamaldr. Yazar bu kitabn 1990'larda yazsa idi, kukusuz komünizme ve Sovyetler Birlii'ne bu denli geni bir yer vermezdi veya verse bile bu farkl bir açdan olurdu. in aslnda u an Sovyetler Birlii de yok. Hatta baz yazarlar bunu "tarihin sonu" olarak nitelemektedirler. Ama "tarihin sonu" Friedrich'in savunduu liberal görü ve bunun sonunda ortaya çkan anayasal devletin 'Souk Sava' kazanmasyla gerçeklemitir.
Birkaç söz de çeviri üzerine söylemek isterim. Kukusuz çeviri yapmak zordur. Bazen çeviri telif yapttan bile güç gerçekletirilebiliyor. Ancak Carl Friedrich'i çevirmek dier yazarlar çevirmekten daha zor. Ne derece baarl olabildim bilemiyorum. Bu konunun takdiri okuyucularn olacaktr.

Format:

Sayfa Says: 164

Dili: Türkçe
Yaynevi: Gündoan Yaynlar

Dettagli