Sosyo-Kültürel Açdan Kafkasya

Kafkasya bölgesi, kuzeye göre scak denizlerin, güneye göre de kuzey steplerinin geçi kapsdr. Rus Çar Büyük Petro'dan (1672-1725) zamanmza kadar Ruslar, Kafkaslar ap scak denizlere inmenin mücadelesini verirken, Müslüman Araplar özellikle sahabe-tabiin dönemlerinde de Kafkaslar güneyden zorlamlardr. Hazar'n bat sahillerini geçerek Dastan içlerine kadar girmiler ve o bölgenin -slam adna hakiki sahipleri haline gelmilerdir. Daha sonraki dönemlerde bölge Ouz Türk boylarnn aknlarna uram, Hazar'n güneyinden gelenlerle Anadolu ve Mezopotamya'da birlemilerdir. Bölge gerek kuzeyden gerekse güneyden gelenlerin yolu üzerinde olduu için çeitli topluluklardan müteekkil bir demografik yap olumutur. Burada dünyann hiçbir yerinde görülmeyen 300-400 kiilik küçük topluluklarn kendi aralarnda konutuklar farkl diller vardr. Bölgede yaayan Kafkas kökenli halklar -baz aratrmaclara göre Ön Asya'dan gitmilerdir. Bu gidiin M.Ö. 7000-5000 yllar arasnda iki bin yl sürdüü, M.Ö. 3000-2000 yllar arasnda dil farkllklarnn ortaya çkt, M.Ö. 4000-3000 yllar arasnda ise çeitli devletler kurulduu iddia edilmektedir.
Yirmi milyona yakn insann yaad Kafkasya'da Müslümanlarn yaadklar bölgeler ise doudan batya bir hilal gibi Kafkasya'nn kuzey kesimini kuatmtr. Burada yaayan Müslüman halklarn birçok akrabalar, çeitli tarihlerde Türkiye'ye göç etmiler, Anadolu halknn bir parças hâline gelmilerdir.
Çalmamz ana esas olan dinler tarihi -kendine has deskriptif metoduyla tasvir, söz veya yaz ile tarif etmek eklinde dier sosyal bilim dallar ile de paylatndan tarih, corafya, din sosyolojisi, din fenomonolojisi gibi öteki din bilim dallarnn alanna giren konularla da yakn bir ilgi içindedir. Dinler tarihine, dinî verilerin daha iyi anlalmas noktasnda din sosyolojisi de yardmc olmaktadr. "Din sosyolojisi fert ve toplumda meydana gelen dinî davranlarn d görünüünü, dinin pratik ve sosyolojik anlatmlarn açklar. Dinin pratik ve sosyolojik anlatmlarn incelerken dinler tarihi ile konusunu paylamaktadr."
Amacmz, Kafkasya'da geçmiten günümüze, dinî hayatn geçirdii merhaleleri ortaya koymak, bundan sonra dinî hayatn gelimesi için yaplabilecek çalmalara k tutmaktr. Haklarnda çok ey bilinmeyen bölge insanlarn tantmak ve bu sahada baka aratrma yapacaklara da yardmc olmak gayesindeyiz.
Kafkasya bölgesi insanlar slamiyet'le tantktan sonra, -özellikle Anadolu'nun Türklemesinden sonra Anadolu Türkiyesi Kafkasya'da güçlenmitir. Bölge 19. yüzyln ilk çeyreinden itibaren çok çeitli siyasi olaylarla sarslm, bölge halknn huzuru kaçm, çok ar bedeller ödenmitir. Milyonlarca insan çeitli sebeplerden dolay öldürülmü, yurtlarndan yuvalarndan alnarak bir gecede Sibirya bölgesinin deiik yerlerine tehcir edilmi, Boleviklerin uyguladklar politika ile din ve vicdan özgürlükleri ellerinden alnmtr. Özellikle son 70 ylda, birliin dald döneme kadar d dünya ile balar tamamen kopmu, bakmszlktan camileri yklm, ibadete açk olmad için kapanm veya amaç d kullanlmtr. Toplumun sayg duyduu din büyüklerinin türbeleri bile ilgisizlikten ziyaret edilemez hâle gelmitir.
Sovyet ihtilaliyle birlikte üst üste yaplan alfabe deiiklikleri Müslüman halklar arasnda kültürel deformasyona yol açm, sonuçta tabiî olarak dinî ve sosyo-kültürel hayat özünden uzaklamtr. Din, ancak siyasî ve sosyo-politik etkinin ulaamad, Kafkas Dalar'nn efkatli sinelerinde az da olsa ayakta kalabilmitir. Bunun haricinde din, d dünyaya irin görünmek, "Sovyetler'de de slam serbesttir." imajn korumak veya uyandrmak için baz dini içerikli resmî binalarn, tarihî eserlerin açk bulundurulduu sembolik ve folklorik seviyede bir temsille varln sürdürebilmitir.

Dettagli