Woyzeck

Georg Büchner

Niemiecki dziaacz rewolucyjny, przyrodnik, pisarz i dramaturg okresu romantyzmu; jako literat zasyn dopiero w XX wieku.
Pochodzi z rodziny lekarzy, cenionych chirurgów, kontynuujc wic tradycj rodzinn, po ukoczeniu gimnazjum rozpocz w 1831 r. studia medyczne na Uniwersytecie w Strasburgu, które od 1833 r. kontynuowa na Uniwersytecie w Giessen (z nakazu wielkiego ksicia Fryderyka I, wszyscy jego podwadni, a Büchner do nich nalea, byli zobowizani koczy studia w ojczystej Hesji).
W Strasburgu zarczy si z Minn Jaegle, córk poety Jana Jakuba Jaegle, u którego si stoowa, pozostawa zanurzony w atmosferze oywionych dyskusji filozoficznych, bdc gociem na zebraniach stowarzyszenia "Eugenia" w domu adwokata Stoebera, liberaa i francuskiego patrioty. Tam te na fundamencie materializmu i przyrodoznawstwa uksztatowa si jego wiatopogld. Wydzia medyczny uniwersytetu w Strasburgu by wówczas orodkiem republikaskiej opozycji politycznej; Büchner zaangaowa si w jej dyskusje i dziaalno. By zwolennikiem rewolucji, która miaaby dokona si nie w wyniku spisku elit, ale poprzez bunt mas; podziela po czci pogldy Babeufa i Saint-Simone'a.
Powrót w rodzinne strony by dla Büchnera niczym zesanie, w porównaniu z oywieniem intelektualnym i pozostajcym pod wpywem kultury francuskiej Strasburgiem, Giessen byo prowincjonalne i konserwatywne; wkrótce wskutek przygnbienia Büchner podupad na zdrowiu i przeszed zapalenie mózgu. Powróciwszy do zdrowia, zaangaowa si w dziaalno polityczn, wspópracujc z Friedrichem Weidigiem, rektorem szkoy w Butzbach, liberalnym chrzecijaskim demokrat, od którego mia znacznie radykalniejsze pogldy. Zaoy parti pod nazw Towarzystwo Praw Czowieka (Gesellschaft der Menschenrechte), do której, na jego wniosek, oprócz studentów naleeli mieszczanie i rzemielnicy. W maju 1834 r. napisa manifest polityczny p.t. Goniec Heski (Der Hessige Landbote), akcentujcy sprzeczno interesów midzy klasami posiadajcymi i nieposiadajcymi, wystpujcy przeciw monarchii, dobremu samopoczuciu buruazji i liberalizmowi, pokazujcy zakamanie ówczesnego parlamentaryzmu; by to najbardziej radykalny dokument, jaki powsta przed ogoszeniem Manifestu Komunistycznego; przed jego opublikowaniem Wedig wprowadzi zmiany, agodzc wymow pisma. Adresatem manifestu w intencji Büchnera miaa by klasa najubosza: chopi, bez których jego zdaniem rewolucja nie moga si obej.
W tym czasie na terenie Niemiec, podzielonych po kongresie wiedeskim na 34 drobne ksistwa tworzce Zwizek Niemiecki kontrolowany przez Prusy i Austri, panowa Metternichowski klimat polityczny - obowizyway uchway karlsbadzkie z 1818 r., na mocy których osoby podejrzane o udzia w niemieckim ruchu narodowym okrelano jako "demagogów", ledzono, poddawano kontroli policji i prewencyjnym aresztowaniom, a druki cenzurowano. Tu po publikacji drugiego nakadu Goca Heskiego, jesieni 1834 jeden z czonków Towarzystwa, Minnigerode, zostaje aresztowany (nie powiody si póniejsze próby jego uwolnienia; popad w obkanie w wizieniu), skonfiskowano przy nim 150 egzemplarzy manifestu autorstwa Büchnera, który te sta si obiektem zainteresowania policji. Przeprowadzono rewizj w jego mieszkaniu, zosta wezwany do sdu na przesuchanie; chwilowo uwolniony od zarzutów, na wezwanie ojca przenosi si do Darmstadt, do domu rodziców, gdzie spdza kilka miesicy od sierpnie 1834 do marca 1835. W tym czasie, w cigu zaledwie piciu tygodni, napisa dramat mier Dantona, w którym dotychczasowy przywódca rewolucji staje si kontrrewolucjonist, hamujc rewolucj plebejsk i dlatego musi zgin, ustpujc miejsca tym, którzy poprowadz dalsze konieczne przemiany. Piszc w popiechu swoj sztuk, Büchner liczy na to, e honorarium za jej wydanie pozwoli mu na ucieczk przed policj, bdc ju na jego tropie. Nadzieje te zostay zawiedzione, Karl Gutz

Dettagli