Mahmut Yesari'nin romanlarnda toplumsal olarak en çok ilenen konulardan bazlar ise Tanzimat'la balayan Türk modernlemesinin, Cumhuriyet'le birlikte köklü deimelere sebep olduu yllarda yaayan Mahmut Yesari, bu deiimler karsnda duyarsz kalmam ve romanlarnda sklkla bu konuya deinmitir. Modernleme ve dolaysyla Batllama sonucunda kendi toplumuna yabanclam kiilere yer verir. Bu kiiler çounlukla, zevk ve elenceye dükün, sürekli yabanc kelimeler kullanan, toplumsal ve kültürel deerlerle ba kuramayan bir karaktere sahiptirler.
Mahmut Yesari baz romanlarnda ise fabrika içileri, köy ve köylü, içilerin olumsuz çalma artlar, toplumsal adaletsizlikler, yoksulluk gibi farkl konular ele almtr. Buna bir örnek olarak yazarn en tannan roman olan Çulluk, Türk edebiyat için son derece önemli bir eserdir. Fabrika içilerinin, köyün ve köylünün konu edildii ilk roman olarak edebiyat tarihimize geçmitir.
* * *
Gökyüzünde soluk bir dilim ay, uçlar salkm salkm buz tutmu iri çam dallarna taklp sallanarak yükseliyordu. Çamlarn gölgeleri srtlarda, yamaçlarda uzanp ksalyor, beyaz karlar üzerinde; kah ykk çatl, krk sütunlu bir mabet harabesinin hayali canlanyor, kah dikit maaralarn hatrlatyordu.
Dar boaz örten çlar; yalnz da balarnda esen keskin bçak gibi rüzgarlar, sert buzlu kamçsyla datp savuruyordu.
Ormana yaklarken tereddütle bakndk. Konanda misafir kaldmz yerli arkada:
-Galiba erken geldik, dedi. Ay tepeye yükselmeli, tekeler o zaman birer ikier görünürler. Bir kere de Geyikçi Hoca'ya soralm.
Yola çktmzdan beri karlar üzerindeki hayvan izlerini koklaya koklaya önümüzden giden kuru, esmer yüzlü köylüye seslendi: